Ders 6 - Lehimleme

Öncelikle, lehim yaparken bilinmesi gereken temel kurallara değinelim.

• Havyalar lehimi eriten bir madde olduğu için çok sıcaktırlar. Bu nedenle kullanırken dikkatli olunuz.
• Lehim yapacağınız zaman havyanın süngerini mutlaka ıslatmalısınız.
• Havya lehimlemek için değil lehimlenecek yüzeyi ısıtmak için kullanılır. Eğer bu kurala uyarsanız düzgün ve parlak lehimler yapabilirsiniz.
• Lehim yaptıktan sonra eğer lehimi beğenmediyseniz lehimi pompa ile çekip tekrar lehimlemeye çalışmayın. Çünkü bu işlem sonucunda PCB'deki yollar ve delikler büyük ölçüde zarar görecektir.
• Lehimleme yapmadan önce lehimlenecek yeri havya ile biraz ısıtmanız lehimin daha kolay eriyip, yayılmasını sağlayacaktır.

Havya ucunun nasıl temizlendiğini ve bir devre elemanının nasıl lehimlendiğini aşağıdaki videoda görebilirsiniz.

Isı Ayarlı Havya ve Temizleme Süngeri

Normal kullanım için standart havya ucu yeterlidir. Resimde görülen havya Sunko marka ucuz bir havyadır. Sıcaklığı 350C ye kadar çıkabilmektedir.

Soğuk Havya Ucu

Lehim Teli

Yukarıda görülen lehim telinin çapı oldukça küçüktür. İnce olmasının iyi tarafı ; lehim yapılacak yere fazla miktarda lehim akmamasını sağlamak ve daha hassas kontrol sağlamak içindir. Kötü tarafı ise DB9 konektörlerinin ayakları gibi büyük deliklerde lehimin yeterince akması için fazla beklenilmesidir.

SN63PB37 ise %63 Kalay, %37 Kurşun karışımı olduğunu belirtmektedir. Oranlardan da görüldüğü gibi lehim telinde fazla miktarda kimyasal bulunmaktadır. Bu kimyasallar insan sağlığına zararlıdır. Bu sebeple lehimi yaparken oluşan dumanı mümkün olduğunca koklamamaya çalışmalısınız. Ve lehimleme işlemi bittikten sonra ellerinizi yıkamalısınız.

Sıcak Havya Ucu ve Bir Miktar Oksitlenmiş Lehim

Havya Ucu Temizlendikten Sonra Havya Ucuna Alınan Lehim

Eğer havyanızın ucunu ıslak sünger ile temizleyip sonra lehimleme işlemine geçerseniz daha temiz bir lehimleme işlemi yapmış olursunuz.

Bu derste aşağıdaki kartın malzemelerini lehimleyeceğiz.

Yukarıda görülen devre Level Shifter diye adlandırılan temelde MAX232 ile aynı işi yapan bir devredir. Fakat MAX232 entegresi kullanılmadan doğrudan transistörler ile bu iş yapıldığından bazı problemler oluşmaktadır.

Artıları;

1. Shifter Board, MAX232 devresinden daha az yer kaplamaktadır.
2. Daha ucuzdur.
3. 2.5v ile dahi çalışabilmektedir.

Eksileri;

1. MAX232 gibi +/-12V değil de sadece -3v ve +5v girişi uygunlaştırmaktadır.
2. MAX232 gibi yüksek hızlara çıkamamaktadır(Örn : 115200bps)
3. Sadece TX/RX çıkışları vardır. MAX232'de ise TX/RX/CTS/RTS çıkışları da vardır.

Eğer direnç değerlerini okumakta güçlük çekiyorsanız AVO metreniz ile dirençleri ölçüp ona göre uygun yere takabilirsiniz. Shifter Board'da sadece 5 adet 10k ve 2 adet 220Ohm direnç bulunmaktadır.

Dirençler yönsüz devre elemanları olduğu için herhangi bir şekilde bağlayıp lehimleyebilirsiniz. Direnci devre üzerine taktıktan sonra düşmemesi için ayaklarını bükmeniz gerekmektedir.

Lehimleme işlemini tamamladıktan sonra fazla kısımları yan keski ile kesebilirsiniz.

Shifter Board PCB'sinde, hangi devre elemanının nereye lehimleneceğini üzerindeki malzeme yerleşim planından daha kolay anlayabilirsiniz.

Eğer resimdeki gibi alt taraftan akıttığınız lehim, üst tarafta da görünüyorsa lehimleme işlemi başarılı olmuş demektir.

D1 Diyotunu resimde görüldüğü gibi lehimlemeniz gerekmektedir. Çünkü diyotlar yönlü yani artısı ve eksisi olan devre elemanlarıdır.

Diyotlar, hassas devre elemanlarıdırlar. Bu yüzden lehimleme işlemi sırasında havya ile bu devre elemanını fazla ısıtmayın. Yüksek sıcaklığa fazla maruz kalma sonucunda diyotların kimyasal yapısı zarar göreceğinden diyot, sağlıklı çalışmayabilir.

D1 diyotdu ve tüm dirençlerin lehimlenmiş hali...

Lehimleme işlemi bittikten sonra devre üzerinde kalan katı lehim pastasını flux ile temizleyebilirsiniz. Bu şekilde lehimleriniz daha parlak ve PCB daha temiz görünecektir.

Elektrolitik kondansatörün lehimlenmesi. Lehimlerken + ve - yönlerine dikkat ediniz.

Tx ve Rx LED'lerinin lehimlenmesi. Lehimlerken + ve - yönlerine dikkat ediniz.

2N3904 ve 2N2906 transistörlerinin lehimlenmesi. Lehimlerken PCB üzerindeki şekle dikkat edip aynı şekilde deliklerden geçiriniz.

DB9 Konektörünün lehimlenmesi.

Resimde görüldüğü gibi büyük bir komponent takıldığında daha küçük komponentleri lehimlemek zor olacağı için bu tarz büyük malzemeleri en son lehimliyoruz.

Vcc, GND, Tx ve RX çıkışlarına breadboard bağlantısı için kabloların lehimlenmesi.

Shifter Board'un tüm parçaları lehimlendi ve kullanıma hazır hale geldi.

Son olarak ise Shifter Board çıkışlarını breadboard üzerindeki devremizde uygun yerlere bağlamamız gerekmektedir. Vcc ucu 5volta, GND ucu GND'ye ve Tx ve Rx uçları ise tam tersi olarak yani Tx ucu Atmega168'de Rx ucuna, Rx ucu ise Atmega168'de Tx ucuna gelecek şekilde bağlantılarımızı yapmamız gerekmektedir.

Breadboard'a bağlama işlemini tamamladıktan sonra breadboard üzerindeki anahtarı açıp, devreye enerji verdiğimizde ve HyperTerminal'den bir şeyler yazıp gönderdiğimizde Tx ve Rx LED'lerinin yanıp söndüğünü görüyorsak lehimleme işlemi başarıyla gerçekleştirilmiş demektir.